Ngày xửa ngày xưa, trong một ngôi làng bên bờ biển xanh ngắt, các ngư dân thường nối nhau ra khơi mải miết để tìm kiếm một ngày công đủ để nuôi sống gia đình. Trong số họ, có một chàng thanh niên trẻ tuổi, tên là Minh, mỗi ngày đều ghé thuyền ra biển khơi, cầm trong tay cái cần câu cũ, hướng vọng vào những con cá bơi lượn dưới làn nước biếc.
Một buổi chiều oi ả, khi Minh trở về từ chuyến ra khơi, tiếng sóng vỗ rì rào bên bến khiến tâm trạng cậu thêm phấn chấn. Bỗng, mắt cậu chạm phải hình ảnh một người ăn xin nằm rệu rã bên lề đường. Gương mặt xương xẩu, hai mắt trũng sâu như đang mộng mị trong cơn đói. Trong lòng dấy lên sự xót thương, Minh quyết định chia sẻ mớ cá vừa đánh bắt được.
“Anh ơi, lấy con cá này đi,” Minh nói vừa đặt con cá lên tay người ăn xin.
Người ăn xin khẽ mỉm cười, ánh mắt chợt sáng lên khi thấy thức ăn. Trong chốc lát, nỗi khổ sở của ông lùi lại, nhường chỗ cho niềm vui nhỏ bé từ buổi ăn tạm. Minh trở về, hạnh phúc khi nghĩ mình đã làm một việc tốt. Nhưng anh hàng xóm, Khánh, ngồi bên cạnh lại lắc đầu với một nụ cười khổ sở.
“Minh à, anh cho ông ta con cá, nhưng đó chỉ là giải pháp tạm thời. Chỉ khi nào anh cho ông ta cái cần câu, ông ta mới tự tạo ra cuộc sống cho bản thân,” Khánh khuyên.
Mê say với suy nghĩ đó, ngày hôm sau, Minh đã quyết định mời Khánh cùng mình đi câu cá. Về lại chiều hôm đó, hai người lại gặp gương mặt quen thuộc của người ăn xin, nhưng lần này, bên cạnh ông là một cái cần câu cũ kỹ.
Minh quay sang Khánh, thấy anh cũng đang băn khoăn. “Phải rồi, chúng ta đã cho ông ta cái cần câu, nhưng liệu chúng ta đã chỉ cho ông ta cách sử dụng nó?” Khánh suy tư.
Hai người cùng nhau sát cánh bên nhau, lần lượt giúp người ăn xin. Minh lại đưa cá cho ông, Khánh sửa lại cái cần câu, còn anh bạn mới, Tùng, bắt đầu chỉ dẫn một cách cụ thể từ cách buộc mồi cho đến những bí quyết câu được nhiều cá nhất có thể.
“Để mà có cá, phải kiên trì!” Tùng giải thích với sự nhiệt huyết rực rỡ.
Các chàng trai cảm thấy hãnh diện, rồi cùng nhau trở về trong tâm trạng phấn chấn. Nhưng khi đi ngang qua một người truyền bá tri thức – một ông lão tóc bạc khôn ngoan, họ dừng lại và khoe về những việc mình đã làm.
Ông lão nghe xong lắc đầu, khẽ nói: “Các chàng trai tốt bụng, nhưng tôi e rằng vẫn không thể giúp ông ta thoát khỏi nỗi đói. Mọi thứ phụ thuộc vào cách mà ông ta nghĩ về cuộc sống. Ông ta đã quen với sự sống dựa vào sự bố thí mà quên mất cách để đầu tư vào bản thân mình.”
“Ông nói vậy tại sao?” Minh tò mò.
Ông lão từ từ giải thích. “Đầu tiên, thói quen cần thay đổi. Ông ấy đã sống như vậy từ rất lâu, và tâm lý tha hóa đã bám rễ vào ông ta. Ông ta cần tin vào chính mình và biết rằng mình có thể làm khác đi.”
“Thứ hai, ông ấy cần hiểu rằng câu cá không phải lúc nào cũng dễ dàng, cần kiên nhẫn mới có kết quả. Đừng bao giờ nản lòng ngay cả khi không có cá trong ngày.”
“Cuối cùng, điều quan trọng nhất chính là niềm tin của ông ta vào số phận. Một lần, tôi đã hỏi ông về sức khỏe và khả năng kiếm sống của mình, nhưng ông đáp: ‘Tôi không thể khác đi, số phận tôi đã an bài như vậy.’”
Ba chàng trai đều lặng ngắt trước sự thật phũ phàng mà ông lão vừa nói. Họ nhận ra rằng, ngoài việc chuyển giao những công cụ, còn cần truyền đạt niềm tin và ý chí cho người mà họ muốn giúp đỡ.
Khi trở về nhà, họ đã thấm thía một bài học quan trọng. Cuộc sống không chỉ là về việc cho đi mà còn là cách dạy người khác tự đứng vững. Qua câu chuyện của Minh, Khánh và Tùng, ta hiểu rằng thái độ sống và niềm tin của mỗi người quyết định phần lớn đến số phận của mình. Thay vì chỉ đơn thuần ban phát, hãy trao cho họ kiến thức để họ tự làm chủ cuộc đời mình.
Người ăn xin ấy có thể không có một cuộc đời tốt đẹp nếu vẫn mang trong mình những gông cùm của số phận. Câu chuyện khép lại tại đây, để mỗi người chúng ta có thể ngẫm nghĩ, tìm ra được giải pháp giúp đỡ thực sự cho những con người kém may mắn xung quanh mình, thay vì chỉ là những hành động thiện nguyện chốc lát.
Chúc các bạn, anh, chị em có được những giờ phút thư giãn khi đọc truyện tại đây. Và hãy xem thêm các Truyện cổ tích khác tại cotichvietnam.com
