Ngày xưa, trong thời kỳ nhà Lý thịnh vượng, có một vị vua hiền minh tên là Lý Thái Tổ. Ngài rất được lòng dân, nhưng không may, ngài lại mắc phải một căn bệnh kỳ quái – đau mắt. Cùng với sự điêu đứng của triều đình, các thầy thuốc giỏi nhất, từ hàng chục năm kinh nghiệm đến những lương y danh tiếng, đều đã được triệu tập vào cung để tìm cách cứu chữa, nhưng tất cả đều vô vọng. Thời gian trôi qua, đôi mắt của vua ngày càng sưng tấy, đau đớn, khiến ngài không thể tham gia vào các buổi chầu và thực hiện những nghĩa vụ của một thiên tử. Vào một buổi chiều tĩnh lặng, giữa muôn vàn lo lắng và hoảng loạn, triều đình vẫn cố gắng tìm kiếm cách cứu giúp vua.
Trong lúc ấy, có hai tên lính hầu dẫn vào cung một vị thầy bói từ núi Vân Mộng. Ông thầy này rất nổi tiếng với khả năng luận đoán, với những lời phán truyền có sức công phá. Ông đến trước mặt vua, cẩn trọng gieo cỏ thi và năng nổ giải thích:
– Tâu bệ hạ, quẻ này cho thấy có điềm gở rõ ràng. Công bằng mà nói, bệ hạ đang bị “thủy phương càn tuất” đe dọa đến đôi mắt của mình. Điều này kéo dài nếu không có biện pháp trấn áp tức khắc.
Lý Thái Tổ, với tâm trí đầy u mê do bệnh tật, đã ra lệnh cho các viên quan thân cận tìm cách giải quyết tình thế. Ngài chỉ thị xây dựng một đàn cúng Hà Bá tại ngã ba sông Tô Lịch và Thiên Phù, nơi dòng nước trong xanh vắt ngang qua đất trời. Đêm đó, một viên quan ăn chay đã quyết tâm ngủ trước đàn để cầu khẩn giấc mộng. Bất chợt, giữa những giấc mơ lung linh, tiếng thần vang vọng:
– Đến sáng tinh mơ ngày ba mươi, hãy đứng bên bờ sông. Ai đến trước, hãy bắt họ quẳng xuống nước, nhờ đó mới trấn áp được vận xui.
Biết mình không còn sự lựa chọn nào khác, vua quyết tâm thực hiện. Một viên đại thần xót thương cho số phận nhân gian đã khuyên nhủ nhà vua rằng:
– Tâu bệ hạ, đừng làm điều thất đức! Chỉ vì một đôi mắt mà giết hại biết bao sinh mạng thì thật là tội ác.
Nhưng Lý Thái Tổ vẫn cương quyết không thay đổi. Ngài đã quên rằng, chính trong lòng của những con người bình thường, nơi thực sự của lòng trung thành, tình yêu thương sẽ luôn hiện hữu.
Ở làng Cảo bên bờ sông Tô Lịch, có hai vợ chồng làm nghề bán dầu, họ tên là ông Dầu và bà Dầu. Mỗi buổi sáng, họ bận rộn với gánh dầu và khay thức ăn để phục vụ nhu cầu của người dân thành phố. Hôm ấy, vào buổi sáng lạnh giá của ngày ba mươi tháng một, họ không biết những số phận bi thảm đang chờ đón. Hai vợ chồng thức dậy sớm hơn thường lệ để chuẩn bị cho mẻ dầu mới, trên mặt họ vẫn nụ cười tươi vui, ấm áp bên bếp lửa đang hừng hực cháy.
Khi họ đến bờ sông, lòng họ đầy lạc quan, nhưng bất ngờ, hai tên lính cấm vệ xuất hiện với dáng vẻ hung tợn, không chút khoan nhượng.
– Hai người đi đâu vào giờ này? – Một tên trong số đó thét lên.
– Chúng tôi đi bán dầu cho các chùa chiền trong thành phố – ông Dầu run rẩy đáp, giọng nói bị chùng xuống nỗi lo lắng.
Chúng không chút thương tình, mà chỉ nhếch mép cười nhạo:
– Nếu các ngươi có chút tiền, có thể được giúp đỡ.
Trước lời mời gọi đầy mỉa mai, ông bà Dầu vẫn quyết định khước từ, bày tỏ lòng trung thực của mình. Nhưng những tiếng cười phẫn nộ nổi lên, và ngay lập tức, họ bịt mắt và lôi đi đến bờ sông, lòng họ ngập tràn nỗi sợ hãi.
– Lạy ông, tha cho chúng tôi với! Chúng tôi chỉ là những người không có gì trong tay! – Họ van xin, nhưng mọi lời cầu cứu đều bị gió cuốn đi.
Rồi, không chút chần chừ, hai tên lính ném họ xuống dòng sông lạnh lẽo. Tiếng nước văng lên, nhưng chỉ còn lại những làn sóng rối bời nơi dòng sông. Trong khi đó, Lý Thái Tổ, với đôi mắt giờ đã sáng, đã phải trả giá cho sự kiêu ngạo trong quyết định của mình.
Lịch sử phán xét cho sự tàn nhẫn của những kẻ ác. Chỉ sau đó một ngày, hai tên lính hung ác đã chết một cách bi thảm, xác treo lơ lửng dưới gốc cây đa trong cung. Lời nguyền oán hận của ông Dầu, bà Dầu vang vọng khắp nơi, thúc giục cả lớp dần dần đào thải dòng họ họ Lý.
“Chúng ta chính là ông Dầu và bà Dầu đây! Chúng mày sẽ phải trả giá cho tội lỗi đã gây ra!” – Tiếng nói vọng lại nơi cửa chùa Vạn Thọ khiến mọi người bàng hoàng.
Thời gian trôi qua, dòng sông nhỏ đã dần dần bị lấp lại, chỉ còn lại những dấu tích ký ức về sự tàn bạo của con người. Dòng Tô Lịch từ đó không còn là dòng sông trong xanh mà nay chỉ còn là những rãnh nước đen ngòm. Mặc dù vậy, lòng nhân từ sẽ mãi luôn sống trong con tim của những người dân nơi đây, với lễ hội cúng tế vào ngày mà họ dành cho ông Dầu và bà Dầu, một biểu tượng của sự đau khổ nhưng cũng là niềm hi vọng cho sự công bằng và nhân ái trong cuộc sống này.
Chúc các bạn, anh, chị em có được những giờ phút thư giãn khi đọc truyện cổ tích tại website Cổ tích Việt Nam.
