Ngày xưa, trong một làng quê nhỏ bé bên bờ sông xanh biếc, có một đôi vợ chồng nông dân hiền lành và đức hạnh. Họ sinh sống bằng nghề trồng lúa, nhưng cuộc sống của họ lại gặp nhiều trắc trở, đặc biệt là khi họ khao khát có một đứa con nối dõi, nhưng mãi vẫn chưa có được. Dưới bầu trời bao la, họ cầu khẩn, khấn vái cả Trời lẫn Phật, mong mỏi có được một mụn con để sau này cùng họ chăm lo cho cánh đồng, cho mái ấm của mình.
Thời gian trôi qua, cuối cùng ước nguyện của họ cũng được thấu hiểu. Một ngày nọ, vợ nhà nông bỗng mang bầu, và họ háo hức chờ đợi từng ngày để đón đứa trẻ ra đời. Nhưng khi đến ngày sinh, thay vì một đứa bé kháu khỉnh, họ nhận được một con cóc nhỏ xíu, với làn da sần sùi và đôi mắt to tròn. Dù cho con cóc có khả năng nói tiếng người, nhưng vẻ ngoài xấu xí của nó khiến cho cha mẹ rất buồn lòng. Họ thường ngồi bên nhau, những nỗi buồn rầu lộ rõ trên khuôn mặt:
“Chúng ta giờ đã già, hóa ra đứa con mà mình nguyện cầu lại là một con cóc. Thân phận chúng ta thật hẩm hiu! Không biết có mong gì nữa đây?”
Nghe thấy cha mẹ đau buồn, cóc nhỏ dũng cảm nói: “Cha mẹ đừng lo lắng. Con sẽ làm điều tốt cho gia đình.”
Sáng hôm sau, cóc nhảy ra ngoài để trông coi cánh đồng cho bố mẹ. Từ ngày con cóc này thay cha mẹ trông ruộng, không còn kẻ xấu nào dám bén mảng đến khu vực của họ, lúa bạc màu mượt mà. Một hôm, có một nhóm thư sinh đi khám phá cánh đồng, bỗng nhiên họ nghe thấy một giọng nói trong trẻo vang lên:
“Xin các cậu hãy cẩn thận kẻo giẫm lên lúa nhà em!”
Nhìn xung quanh, họ chỉ thấy một con cóc ngồi lặng lẽ. Giọng nói ngọt ngào như ca tụng khiến một chàng thư sinh trong nhóm cảm thấy như bị thu hút. Chàng đã đọc nhiều sách thánh hiền và tin tưởng vào những điều kỳ diệu, nên đã về nhà thổ lộ với cha mẹ về ý định cầu hôn con cóc.
Ban đầu, cha mẹ anh hoang mang, tưởng rằng con trai đã bị điên cuồng, nhưng trước sự kiên trì của anh, họ đành lùi bước. Người cha, dù có chút lo lắng, đã phải nói với con trai:
“Con chỉ có một mình là con trai, cưới cóc về rồi sinh ra con cái thì ai nối dõi?!”
Tuy nhiên, chàng thư sinh tin rằng sẽ có chuyện kỳ diệu xảy ra vào ngày ăn hỏi. Chàng nghĩ tiên Phật sẽ giúp cóc trở thành người đẹp và hoàn hảo. Thấy con cứng lòng, cha mẹ anh đành nhượng bộ và mang trầu cau đi hỏi cưới con cóc.
Khi đến ngày cưới, lễ vật được chuẩn bị kỹ lưỡng, và mọi người đến xem đều vô cùng hồi hộp. Chàng thư sinh trong lòng ước ao rằng cóc sẽ biến thành một cô gái xinh đẹp. Nhưng khi đón dâu, cả hai gia đình không khỏi xao xuyến khi nhìn thấy cảnh một con cóc nhảy lò cò trên đường.
Cha mẹ chồng đối mặt với sự buồn bã dâng trào, vừa lo lắng cho con trai trong khi vừa thương cảm cho định mệnh của con dâu cóc. Họ quyết định cho đôi trẻ sống riêng bằng cách cấp cho họ một mảnh đất cắm dùi. Thư sinh buồn bã, ngày đêm cắm cúi học hành với hy vọng sẽ tìm ra điều gì đó mà có thể giúp gia đình mình, nhất là khi cha mẹ đang nóng lòng mong chờ đứa cháu nội.
Trong khi đó, con cóc làm việc chăm chỉ trong căn nhà nhỏ của họ, luôn thúc giục chồng phải siêng năng hơn. Mỗi lần thư sinh trở về, anh lại thấy món ăn đã được chuẩn bị chu đáo, nhà cửa sạch sẽ. Trong thâm tâm, anh bắt đầu tự thuyết phục rằng con cóc đã trút bỏ hình dáng xấu xí để trở thành một người phụ nữ khéo léo.
Tuy nhiên, những lần anh thử theo dõi đều không cho anh thấy hình ảnh nào khác ngoài con cóc. Rồi một ngày, khi anh được bổ nhiệm đến dạy học ở trường, anh rất chán nản và nói với cóc:
“Em ơi, nếu em vẫn không thể hóa thành người, thì có lẽ chúng ta không nên ở bên nhau nữa…”
Con cóc chỉ lặng yên lắng nghe, sau đó nhẹ nhàng khuyên chồng không nên quá bi lụy. Hôm sau, cô xin phép trở về thăm cha mẹ, và chồng cũng đồng ý.
Khi họ đi được một lúc, con cóc nhảy vào một bụi cây ven đường. Thư sinh kiên nhẫn dừng lại, bỗng nghe tiếng động. Một cô gái xinh đẹp như mơ từ bụi cây bước ra. Chàng mãi mê nhìn, không thể tin vào mắt mình.
“Cuối cùng em đã trở lại với hình dáng này!”
Cô cười dịu dàng: “Em đã hóa thành người để cùng anh sống hạnh phúc. Nhưng nếu mất đi hình dạng ban đầu thì em sẽ mãi mãi là người.”
Thư sinh vội vã lùi lại, bí mật nhận lốt cóc và mang về nhà chàng. Khi trở về nhà, cha mẹ thư sinh rất vui mừng khi thấy con dâu nay đã trở thành một nàng tiểu thư xinh đẹp, dịu hiền.
Thế là, dưới sự chứng kiến của mọi người, chàng thừa lúc những người không chú ý, đốt sạch lốt da cóc trong lửa. Hai vợ chồng ở lại với gia đình, hạnh phúc sum vầy. Trên đường về nhà, khi vợ nhắc đến việc tìm lốt cũ của mình, chồng vui vẻ thông báo rằng mình đã đốt nó. Cô đành phải sống trong hình người.
Cuối cùng, họ sống bên nhau, đằm thắm, hiền hòa. Vợ chồng hạnh phúc sinh nhiều con cái, trong khi thư sinh học hành thi đỗ, có chức vị cao trong xã hội. Họ hòa nhập với cuộc sống ấm áp và mãi mãi sống trong hạnh phúc, mang theo bài học về sự trân trọng vốn có của con người trong mọi hình dạng.
Chúc các bạn, anh, chị em có được những giờ phút thư giãn khi đọc truyện cổ tích dân gian tại website Cổ tích Việt Nam.
