Ngày xưa, dưới những triền đồi xanh tươi của tỉnh Bình Định, có một người nông phu nghèo khổ sống ở Gò Sặt. Ông có một cậu con trai tên là Lía, mồ côi cha từ thuở mới chào đời. Mặc cho nghèo khổ, Lía lớn lên khỏe mạnh, cao lớn vượt trội những đứa trẻ trong làng. Khuôn mặt cậu tuy vẫn còn ngây thơ nhưng ánh mắt lại sáng rực với một sức mạnh vô hình. Khi vừa lên bảy, Lía đã dễ dàng đánh bại những tảng đá nhỏ trong những trận vật lộn với bạn bè cùng lứa.
Thế nhưng, với sự mạnh mẽ đó, Lía cũng trở thành nỗi khiếp đảm của những đứa trẻ khác. Những chuyện đồn đại về cậu lan truyền trong làng như gió, và cái tên “vua Lía” ngày càng thường được vang lên. Chúng thường khênh cậu đi chơi như một vị vua, thỏa sức vui đùa theo những trò chơi nghịch ngợm. Một hôm, sau một trận đấu với đứa trẻ lớn hơn, Lía khiến đối thủ phải quỳ xuống van xin:
“Anh ơi, tha cho tôi! Tôi sẽ gọi anh là vua!”
Tuy nhiên, từ đó danh xưng “vua Lía” không chỉ vang vọng trong lòng trẻ con mà còn gợi lên sự lo lắng trong lòng mẹ cậu, người phụ nữ tần tảo, bao năm lo toan cho con. Khi nghe tin này, bà lại như ngồi trên đống lửa:
“Ôi trời ơi! Con tôi sẽ thành ra thế nào!”.
Một người hàng xóm hiền lành khuyên nhủ bà:
“Bà hãy cho Lía học hành, học chữ cũng như học võ, biết đâu sau này không bị lạc lối”.
Và thế là mẹ Lía quyết định gửi cậu tới học với một ông đồ trong làng. Ông đồ nghiêm khắc dạy học, nhưng Lía lại không mặn mà gì với chữ nghĩa, mà chỉ chăm chăm vào việc tập luyện võ thuật. Giữa những luống rau xanh nanh nở, cậu thường lén lút ra vườn, theo dõi những người khác luyện tập, khiến cho rau cỏ không còn cây nào sống sót. Một hôm, ông đồ phát hiện ra và giận dữ nổi trận:
“Cậu không có tương lai nếu cứ mãi hư hỏng như thế!”
Vào buổi chiều hôm ấy, ông đồ quyết định trả Lía về cho mẹ. Cậu vui mừng, như một cánh chim hoang trở về tổ ấm, lại tiếp tục chơi đùa với lũ trẻ trong làng.
Dẫu vậy, tính cách lễ phép không phải là điều Lía được dạy dỗ. Hẳn nhiên, những trò nghịch ngợm nơi đồng cỏ vẫn tiếp tục. Một hôm, cậu nhiệt tình tham gia kế hoạch cùng đám trẻ cướp những gánh hàng từ những người nông dân đi chợ về. Số tài sản cướp được sẽ được chia đều cho tất cả. Nhưng những điều này không lâu sau đã lọt vào tai mẹ của Lía và bà đã phản ứng mạnh mẽ:
“Con trai, sao có thể để mẹ phải khổ sở vì những trò như vậy!”
Quyết tâm không để mẹ phải chịu khổ thêm nữa, Lía thề sẽ bỏ những thói hư tật xấu. Nhưng có lẽ, lòng ham chơi lại quá mạnh mẽ! Cuối cùng, mẹ cậu quyết định gửi Lía đi làm chăn trâu cho một gia đình khá giả ở làng bên. Tại nơi mới, Lía nhanh chóng kết thân với những đứa trẻ khác và lại tiếp tục những trò chơi cướp giật, nhưng giờ đây, chúng cướp những con nghé, bò của những nông dân xung quanh.
Hành động này đã được bọn cướp đánh giá cao, nhưng chẳng bao lâu sau, những gia đình bị mất của đã thông báo cho cha mẹ bọn trẻ. Không chịu đựng được áp lực từ xã hội xung quanh và thương cho chính con trai của mình, mẹ Lía lại phải đành lòng khóc than, cầu xin cậu hồi đầu:
“Vì lòng thương con, hãy thôi những trò dại dột!”
Và sau tất cả, Lía lại một lần nữa rơi vào vòng tay của sự cám dỗ.
Sau khi mẹ cậu qua đời, Lía lúc này như một con sói hoang, không còn kiêng nể bậc cao thấp, khi đói thì cướp. Một lần, khi chớm vào mùa hè oi ả, Lía cướp được một thúng tiền từ một người qua đường. Khi cậu nghe thấy người ấy khóc lóc vì mất đi mọi thứ, Lía cảm thấy một nắm đấm trong lòng:
“Chẳng lẽ ta có sức mạnh mà vẫn hành hạ người khác?”
Lía quyết định trả lại tiền, rồi lên đường tìm tên chánh tổng đã gây ra đau khổ cho người ấy. Cuộc chiến giữa Lía và tên chánh tổng, người chuyên lạm dụng sức mạnh của mình, diễn ra trong hơi thở căng thẳng như cuồng phong. Cuối cùng, Lía một lần nữa lại quyết định trốn chạy. Cậu lang thang khắp nơi, sống trong lốt một tên ăn mày, cho đến khi gặp một nhóm cướp nơi truông Mây.
Khi gặp bọn cướp, Lía đã một lần nữa chứng tỏ sức mạnh của mình. Bằng một cú đá mạnh mẽ, cậu đã đẩy lùi họ và trở thành một phần của nhóm. Càng ngày, bọn cướp truông Mây càng mạnh mẽ dưới sự lãnh đạo của Lía. Cậu không chỉ cướp của cải từ người giàu mà còn phân phát cho những người nghèo đói trong vùng. Bằng lòng trắc ẩn của mình, Lía đã trở thành một huyền thoại, một kẻ được dân làng ca tụng.
Cuộc sống của Lía tràn ngập những mạo hiểm. Nhưng trong lòng cậu, có một nỗi khao khát được tự do và sống một cuộc đời có ý nghĩa hơn là chỉ biết đến cướp bóc. Khi hay tin vua mở khoa thi võ, Lía quyết định tham gia, với hy vọng tạo dựng dựng một tên tuổi.
Tại trường thi, cậu lại gặp phải tên chánh khảo tham nhũng. Thậm chí, ông ta còn quở mắng cậu một cách thậm tệ vì không có “vi thiềng” để hối lộ. Bị xúc phạm, Lía tức giận nhưng không thể hành động ngay. Trở về trại của mình, cậu lập tức xây kế hoạch trả thù.
Vào ban đêm, Lía cùng đồng bọn cải trang, đánh úp chánh khảo. Khi ánh trăng lung linh chiếu sáng, một cuộc chiến nổ ra giữa kẻ tốt và kẻ xấu. Cuối cùng, Lía thắng lợi nhưng không phải là họ ở lại để chiếm đoạt thời gian, mà là giải cứu những nỗi đau mà hắn đã gây ra. Tình thế đảo ngược, và nghe tin đó, triều đình vô cùng hoang mang.
Nhưng danh dự cũng như sự sống còn của bản thân không thể phụ thuộc mãi vào những cuộc cướp. Đến một ngày, Lía bị trúng kế của vợ chánh khảo. Cô đã dùng lòng tin và sự ngọt ngào để lừa đảo chàng trai cứng đầu. Khi chàng nhận ra bẫy, mọi thứ đã quá muộn. Nhưng trong giây phút cuối cùng, Lía vẫn không từ bỏ, cậu đã liều mình thoát khỏi cái bẫy chết người.
Cuối cùng, giữa sự hốt hoảng của quân lính và lòng đau khổ sâu sắc, Lía đã quyết định hy sinh bản thân mình, để không còn phải sống một cuộc đời nô lệ cho tội lỗi. Mong rằng, những ngu ngốc mà Lía đã phạm phải sẽ không bị lãng quên, hầu có thể gửi gắm trong xã hội một thông điệp nhân văn rõ rệt: sự chuộc lỗi và khát vọng một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Đồng bào của Lía mãi mãi tiếc thương, và trên những cánh đồng ấy, vẫn nghe văng vẳng câu ca, một lần nữa nhắc lại về chàng trai Lía và số phận của một người đã ngã gục giữa vòng tay tội lỗi.
Chúc các bạn, anh, chị em có được những giờ phút thư giãn khi đọc truyện cổ tích dân gian tại website Cổ tích Việt Nam.
